چگونه نت های پیانو و کیبورد را تشخیص دهیم؟

همه ما دوست داریم نواختن پیانو را بلد باشیم اما نگاه کردن به ده‌‌ها کلید سیاه و سفید که همگی شکل یکدیگر هستند و هرکدام صدای خاص خودشان را دارند، خیلی‌ها را از نزدیک شدن به پیانو می‌ترساند. همین موضوع موضوع باعث شده تا تجربه نوازندگی پیانو برای بیشتر مردم تنها به فشار دادن چند کلاویه و درآوردن ارتعاش سیم‌ها، به قدر چند نت پراکنده محدود شود.

خیلی از نوازندگانی که تازه آموزش پیانو را آغاز کرده‌اند، سعی می‌کنند با نوشتن نام هر نت روی کلید مخصوص خود، آن‌ها را بهتر تشخیص دهند در حالی که اصلا نیازی به این کار نیست!

در این مقاله قصد داریم با زبانی بسیار ساده و با استفاده از حروف الفبای انگلیسی، یاد بگیریم که چگونه نت‌های پیانو و کیبورد را تشخیص دهیم.

تشخیص نت‌های پیانو و کیبورد

توجه داشته باشید که کیبوردها و پیانوها هم از نوع کلاسیک و هم مدل‌های دیجیتال، هر سه دارای یک ساختار مشابه از کلاویه‌ها هستند. پیانوهای دیجیتال حرفه‌ای امروزی، مانند نمونه‌ای سنتی، دارای 88 کلاویه هستند و تمامی نت‌های موسیقی را با تخصیص یک کلید جداگانه، پوشش می‌دهند.

تصور اینکه نام هرکدام از این 88 کلید را باید جداگانه یاد بگیرید و بتوانید در لحظه تشخیص دهید، شاید ترسناک باشد ما جای نگرانی نیست، زیرا ما در صفحه کیبورد یا پیانو، در واقع تنها با 12 کلاویه سیاه و سفید روبرو هستیم که 7 مرتبه تکرار شده‌اند (اکتاو).

البته 3 کلید اضافه در سمت چپ و یکی هم در انتهای سمت راست قرار گرفته‌اند که مجموع نت‌ها 88 گانه پیانو را تشکیل می‌دهند.

یکی از دلایلی که در مدارس موسیقی اصرار می‌کنند همه نواختن پیانو را یاد بگیرند، به خاطر آن است که این ساز مادر، برای هر نت یک کلاویه اختصاصی دارد و تشخیص آن‌ها را از یکدیگر، به صورت شهودی ممکن می‌نماید.

با مباحثی که در این مقاله به شما آموزش می‌دهیم، دیگر لازم نیست برای پیدا کردن هر نت پیانو چندین دقیقه وقت بگذارید و سردرگم شوید، بلکه می‌توانید در سریع‌ترین زمان ممکن، هرکدام از کلاویه‌های مورد نظر خود را پیدا کنید. همچنین با این سیستم، یاد خواهید گرفت که چگونه با کیبوردها و پیانوهای دیجیتالی کوچک که کمتر از 88 کلید دارند، تمامی نت‌های موسیقی را بنوازید.

نواحی دوگانه

برای اینکه یاد بگیریم چگونه نت های پیانو و کیبورد را تشخیص دهیم، به جای کل 88 کلید، باید یکی از پارت‌های 12 تایی را یاد بگیریم. از آنجایی که این نت‌های دوازده‌گانه در یک توالی منظم تکرار می‌شوند، آموختن یکی از آن‌ها برای یادگیری تمام نت‌ها کافی خواهد بود.

هر توالی 12 تایی (یک اکتاو)، از 8 کلید سفید و چهار کلید سیاه تشکیل شده است که باید نام تمام آن‌ها را بدانید.

ابتدا از تشخیص کلاویه‌های سفید که ساده‌تر هستند شروع می‌کنیم و بعد به کلیدهای سیاه نیز می‌رسیم.

همچنین در این مقاله سعی کرده‌ایم برای ساده‌سازی آموزش، از حروف انگلیسی برای نام‌گذاری نت‌ها استفاده کنیم. جدول زیر به خوبی این سیستم اسم‌گذاری را مشخص می‌کند:

برای درک بهتر نت‌های پیانو و کیبورد، باید توالی 12 تایی را به 2 ناحیه تقسیم‌بندی کنیم:

• ناحیه 1: 5 کلاویه ابتدایی، شامل 3 نت سفید و 2 کلید سیاه
• ناحیه 2: 7 کلاویه بعدی شامل 4 نت سفید و 3 کلید سیاه

با در نظر گرفتن این تقسیم‌بندی، در ادامه به آموزش هرکدام از نت‌ها می‌پردازیم:

نت “دو” یا c

اولین نت سفید از ناحیه شماره 1، C یا همان “دو” نام دارد.

برای پیدا کردن کلید C کافی‌ست دو نت سیاه که پشت سر هم (و با فاصله از کلیدهای مشکلی دیگر) قرار گرفته‌اند را پیدا کنید و انگشت خود را روی کلاویه سفید قبل آن‌ها فشار دهید. آسان است، نه؟

همچنین می‌توانید C را از روی دندانه آن که همیشه در سمت راست قرار گرفته نیز پیدا کنید. از آنجایی که تنها دو نت این ویژگی را دارند، پیدا کرد “دو” سخت نخواهد بود، زیرا حتی با چشمان بسته و تنها با اکتفا به حس لامسه هم می‌توانید آن را پیدا کنید.

به تصویر زیر توجه کنید:

یادتان باشد که هر پیانو دارای 8 کلید C است که اولی در منتهای سمت چپ و آخری در منتهای سمت راست قرار گرفته‌اند. 

نت “فا” یا F

بیایید در ادامه به ناحیه شماره 2 برویم با نت “فا” یا F آشنا شویم. این کلید، اولین کلاویه سفید بخش دوم است که می‌توانید به خوبی در شکل زیر مشاهده کنید.

شکل کلید F درست مانند C بوده و دارای دندانه‌ای در سمت راست خودش است. برای اینکه این دو نت را از همدیگر تشخیص دهید، کافی‌ست توجه داشته باشید که “دو” اولین کلاویه سفید در ناحیه 1 است و “فا” اولین دکمه سفید رنگ در ناحیه شماره 2.

به عبارت دیگر، اولین کلید سفید و بزرگ از سمت چپ، که پشت 3 کلاویه سیاه قرار گرفته در کنار هم نشسته، نت F است.

در حالت تعمیم یافته توالی 12 تایی، می‌توانید نت F را مطابق شکل زیر پیدا کنید:

نت “رِ” یا D

حال بیایید به ناحیه 1بازگردیم و کلید‌های سفید آن را تمام کنیم. در ادامه به نت “رِ” یا D می‌رسیم که کلید آن درست وسط بخش اول از توالی 12تایی، بین دو کلاویه سیاه رنگ دوگانه قرار گرفته است.

تصویر زیر به خوبی گویای جایگاه این نت روی صفحه کیبورد پیانو هست:

D کلیدی است که ظاهری متفاوت از F و C دارد. این کلید سفید در قسمت بالایی خود نازک بوده اما در بخش پایینی، مانند یک چکش، پهن می‌شود. دارای دندانه‌های باریک در دو سمت چپ و راست است و به خوبی بین دو کلاویه سیاه ناحیه 1 جای می‌گیرد.

این نت از نظر جایگاه منحصربه‌فرد بوده و حتی با چشمان بسته نیز به سادگی قابل تشخیص است. تصویر زیر به خوبی گویای نت D در در توالی‌های 12 تایی هست:

نت “می” یا E

کلیدهای سفید ناحیه 1 با نت “می” یا E به پایان می‌رسند. این کلید که پشت دو کلاویه سیاه دوگانه قرار گرفته، دارای دندانه‌ای در سمت چپ خودش است.

در تصویر زیر به خوبی می‌توانید ظاهر نت E را مشاهده کنید:

یکی دیگر از راه‌های تشخیص ساده نت E این است که درست در کنار F و پشت به پشت آن قرار گرفته است. اگر بتوانید “فا” را تشخیص دهید، کلاویه سمت چپ آن قطعاً “می” خواهد بود.

شکل دندانه این نت درست برعکس C بوده و دندانه آن در سمت چپ است. از آنجایی که تنها یک کلید دیگر در کل کیبورد این ویژگی ظاهری را دارد، تشخیص E حتی با لامسه هم راحت خواهد بود.

تصویر زیر به خوبی گویای جایگاه نت “می” در توالی کلاویه‌‌های یک پیانو یا کیبورد هست:

نت “سی” یا B

حال به ناحیه شماره 2 بازمی‌گردیم که پیش از این با اولین نت سفید آن، یعنی F آشنا شدیم. در این مرحله به بررسی آخرین کلاویه توالی 12 تایی، یعنی کلید “سی” یا B می‌رسیم.

نت B درست بعد از کلیدهای سیاه سه‌گانه در ناحیه دوم قرار گرفته است و توالی را پایان می‌دهد.

تصویر زیر به خوبی گویای جایگاه این نت هست:

درست مانند “می”، “سی” نیز دارای دندانه‌ای در سمت چپ خودش است. تنها تفاوت ظاهری B و E در این است که یکی بعد از کلیدهای سیاه دو گانه قرار می‌گیرد و دیگری پس از کلاویه‌های مشکی سه‌گانه.

در تصویر زیر می‌توانید به خوبی جایگاه نت B در توالی‌ای منظم کیبورد پیانو را مشاهده کنید:

نت “سل” یا G

خب تنها دو کلاویه دیگر باقی مانده که در ناحیه دوم، لابلای کلیدهای سیاه سه‌گانه قرار می‌گیرند.

نت G اولین کلید سفید رنگ میانی از سمت چپ است که درست بین کلاویه‌های سیاه رنگ سه‌گانه ناحیه دوم قرار گرفته. به جای توضیح بیشتر، بهتر است تصویر زیر را مشاهده کنید:

نت “لا” یا A

دومین کلید سفید قرار گرفته بین سیاه‌های سه‌گانه (از سمت چپ)، نت A یا “لا” است که درست بعد از G می‌نشیند.

تصویر زیر به خوبی گویای جایگاه نت A در توالی 12تایی هست:

توجه داشته باشید که هم A و هم G توسط کلیدهای سیاه سه‌گانه احاطه شده‌اند، با این تفاوت که یکی در سمت چپ دیگری قرار دارد.

همچنین می‌توانید ببینید که شکل ظاهری A و G با یکدیگر و با کلید D نیز کاملاً مشابه است، به صورتی که در قسمت بالا نازک بوده و در بخش پایینی، پهن می‌شوند. هر سه این کلاویه‌ها دارای دو دندانه در دو طرف هستند.

البته این تشابه فیزیکی تنها در مدل‌های دیجیتالی است، زیرا در پیانوهای آکوستیک این کلیدها حتی در شکل ظاهری نیز به صورت زیر اندکی باهم تفاوت دارند:

• کلید D دارای دندانه‌هایی یک‌اندازه در دو طرف است.
• دندانه راست کلید G کمی بزرگ‌تر از دندانه چپ است.
• کلید A درست برعکس G بوده و دندانه چپ آن بزرگ‌تر از دندانه راست است.

تشخیص نت‌های سیاه پیانو و کیبورد

تا اینجا به بررسی 7 کلید سفید در توالی 12 تایی (یک اکتاو) پیانو دیجیتال و کیبورد پرداختیم اما اکنون نوبت به یادگیری سیستم نامگذاری 5 نت سیاه باقی مانده می‌رسد.

در علم موسیقی، زمانی که روی پیانو آموزش می‌بینید، نت‌های سفید نماینده فاصله‌ها و کلیدهای سیاه نماینده نیم‌فاصله‌‌ها هستند.

به عبارت ساده‌تر، اگر انگشت خود را روی یک کلید سفید فشار دهید، یک صدای کامل را خواهید شنید اما با نواختن یک کلاویه سیاه، صدایی که به گوش شما می‌رسد گویی ناقص یا ناتمام است.

کلیدهای سیاه در کیبورد و پیانو کاملا مشابه یکدیگر هستند و برخلاف کلاویه‌های سفید، هیچ تفاوت ظاهری با هم ندارند. از این رو شاید فکر کنید تشخیص آن‌ها سخت‌تر است، در حالی که احتمالاً اینطور نیست.

برای تشخیص کلیدهای سیاه پیانو، کافی‌ست کلاویه‌های سفید را به خوبی بشناسید، زیرا نامگذاری آن‌ها متناسب با نت‌ها قبلی یا بعدی صورت می‌گیرد.

به عبارت دیگر، نت‌ها سیاه پنج گانه شامل A#، C#، D#، F#، G# هستند.  البته می‌توان آن‌ها را به صورت Ab، Bb، Db، Eb و Gb هم نامگذاری نمود.

کمی پیچیده شد، نه؟

واقعیت این است که بسته به نحوه خوانش شما مبتنی بر قطعه موسیقی، نت‌های سیاه می‌توانند یکی از دو نام بالایی را داشته باشند. این بستگی دارد که آن‌ها را به صورت Sharp (از چپ به راست) بخوانید یا Flat (از راست به چپ).

• برای نشان دادن sharp از علامت اختصاری b در کنار نام نت سفید قبلی (سمت راست) استفاده می‌شود.
• برای نشان دادن Flat نیز از علامت اختصاری # در کنار نام نت سفید قبلی (سمت چپ) استفاده می‌شود.

سخن آخر

برای نواختن ملودی‌های ساده یا بهترین قطعاتی که برای پیانو ساخته شده، اصولاً با 12 نت سیاه و سفید بیشتر کار نخواهید داشت. گرچه یک کیبورد کامل شامل 88 کلید است و برخی از پرفروش‌ترین پیانوهای دیجیتال جهان نیز از تمامی این کلاویه‌ها برخوردارند اما شما نیازی به حفظ کردن نام تک‌تک آنان نخواهید داشت.

کافی‌ است نام و شکل 7 کلاویه سفید و 5 کلید سیاه در لابلای آن‌ها را یاد بگیرد و تا با تمرین، خودتان را به سطح بهترین پیانیست‌های جهان برسانید.

در این مقاله تلاش کردیم تا به زبان ساده یاد بگیریم که چگونه نت‌های پیانو و کیبورد را تشخیص دهیم و اولین گام در راه شروع نوازندگی را برداریم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.